Φυτά Μελισσοκομικού Ενδιαφέροντος

Συντμήσεις : Ν = Νέκταρ, Γ = Γύρη, Μ = Μελίτωμα

  ΧΕΙΜΩΝΑΣ

 Μουσμουλιά (Eriobotriga japonica) (Ν+Γ) (Δεκέμβριος)
Δίνει πολύ αραιό νέκταρ και ίσως τα μελίσσια να ταλαιπωρούνται πολύ για την εποχή αυτή.
==========================================

Ξυνίδα (Oxalis acetosella) (Ν+Γ) (Νοέμβριος - Μάρτιος)
Πολύ σημαντικό φυτό για την πρώιμη ανάπτυξη στις νότιες περιοχές. Αυτοφύεται κυρίως στους ελαιώνες.
===========================================

Αμυγδαλιά (Prunus dulcis) (Ν+Γ) (Ιανουάριος - Μάρτιος).
Όταν ο καιρός είναι καλός αναπτύσσει πάρα πολύ καλά τα μελίσσια.
============================================

Πεύκο (Pinus hallepensis) (Μ) (Δεκέμβριος - Φεβρουάριος)
Δίνει μελίτωμα όλο το χειμώνα αλλά δύσκολα μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε, λόγω της κατάστασης των μελισσιών την εποχή αυτή. Στις νότιες περιοχές αντικαθιστά τα χειμωνιάτικα ζαχαροζύμαρα, όχι όμως σε σημείο που να επιλέγουμε μεταφορές στα Πευκοδάση
============================================
 ΑΝΟΙΞΗ

Ανοιξιάτικο ρείκι (Erica albor) (Ν+Γ) (Ιανουάριος - Μάιος)
Πολύ σημαντικό φυτό για ανάπτυξη αλλά και για πρώιμους τρυγητούς.
============================================

Φασκόμηλα (Salvia pratensis, Salvia alutionosa, Salvia officinalis) (Ν+Γ) (Μάρτιος - Μάιος)
Υπάρχουν πολλά είδη στον Ελλαδικό χώρο. Δίνουν πολύ καλή ανάπτυξη αλλά και παραγωγή μελιού ανάλογα τη χρονιά. Υπάρχει σ’ όλη την Ελλάδα.
============================================

Λαδανία, Αγκίσαρος (Cistus incanus) (Γ) (Μάρτιος - Ιούνιος)
Θάμνος με σημαντικές ποσότητες γύρης κόκκινου χρώματος. Ενδείκνυνται για συλλογή. Υπάρχει σε όλη την Ελλάδα
============================================

Χορτολιβαδικά φυτά, κυρίως τριφύλλια(Melilotus albu,Trifolium repeu, Trifolium pretense, trifolium incarnatum, Trifolium badium) (Ν+Γ) (Μάρτιος-Ιούλιος)
Σημαντική νομή μελιού στις βόρειες κυρίως περιοχές. Χρησιμοποιείται για ανάπτυξη αλλά και συντήρηση μελισσοσμηνών το καλοκαίρι. Υπάρχει σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα.
============================================

Βίκος (Vicia sativa) (Ν+Γ) (Απρίλιος - Μάιος)
Καλλιεργούμενο φυτό με πολύ αραιό μέλι. Στις καλές χρονιές δίνει σημαντικές ποσότητες μελιού. Προσοχή χρειάζεται όταν κόβεται από συλλεκτικές μηχανές, γιατί μπορεί να σκοτωθούν μέλισσες. Υπάρχει στις πεδινές καλλιεργούμενες περιοχές.
============================================

Πεύκο (Pinus hallepensis) (Μ) (Μάρτιος - Απρίλιος).
Σημαντική Μελισσοκομική Νομή. Ακόμη και όταν ο καιρός δεν επιτρέπει την μεγάλη συλλογή (τρύγο) τα μελίσσια αποθηκεύουν αρκετές ποσότητες. Ετσι όταν βρούνε γύρη αργότερα αναπτύσσονται πολύ καλά. Προσοχή χρειάζεται αν μεταφερθούν ανεπτυγμένα μελίσσια από νότιες περιοχές σε Πευκοδάση του βορρά και ο καιρός τα κλείσει πολλές ημέρες μέσα μπορεί να λιμοκτονήσουν. Υπάρχει κυρίως στη Θάσο, Χαλκιδική, Εύβοια, Ανατολική Κρήτη, Πελοπόννησο, Αττική, Μεγάλα Νησιά
============================================

Πορτοκαλιά (Citrus auratium) (Ν+Γ) (Μάρτιος - Απρίλιος)
Σημαντική πηγή μελίου. Θέλει καλό καιρό. Τα μελίσσια σμηνουργούν με ευκολία. Προσοχή στα ψεκάσματα. Υπάρχει στην Πελοπόννησο, Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα.
============================================
Οπορωφόρα δέντρα 

[Prunus persica (Ροδακινιά),  

Prunus armemiaca (Βερικοκιά),  

Purus communis (Αχλαδιά),

Malus pumila (Μηλιά)] (Ν+Γ) (Μάρτιος - Μάϊος)
Μηλιές, αχλαδιές, Βερικοκιές κ.τ.λ. Πολύ καλές νομές για ανάπτυξη. Προσοχή στους ψεκασμούς. Υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα
============================================

Ακακία (Αcacia dealbata, Robinia pseudoacacia) (Ν+Γ) (Απρίλιος- Ιούνιος)
Πολύ καλή πηγή μελίου. Στην Ευρώπη είναι μέλι με καλό όνομα και τιμή. Ευαίσθητη πολύ στις βροχές και στους ανέμους. Υπάρχει κυρίως στα Ηπειρωτικά μέρη.

============================================

∆ενδρολίβανο (Ν+Γ) (Απρίλιος- Ιούνιος)
 Αειθαλής θάµνος, που βρίσκεται σε όλη τη χώρα. Ανθίζει σχεδόν όλο το χρόνο,  έχοντας µέγιστο αριθµό ανθέων Απρίλιο και Νοέµβριο.Αποδίδει 20-40  Κg  µελιού ανά στρέµµα.  Είναι σηµαντικό µελισσοκοµικό φυτό, καθώς παρέχει γύρη σε περιόδους που οι µέλισσες την έχουν ανάγκη και αυτή δεν υπάρχει σε αφθονία. Ένα άλλο πλεονέκτηµα του δενδρολίβανου είναι η µεγάλη του ανθεκτικότητα στις καιρικές συνθήκες.
============================================
 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Παλιούρι (Paliurus spina-christi) (Ν+Γ) (Μάιος- Ιούνιος)
Δίνει πολύ μέλι αρκεί να μην βραχεί ή φυσήξει πολύ κατά την διάρκεια της ανθοφορίας. Όταν εμφανιστούνε διάφορα έντομα έχουμε ένδειξη ότι «τελείωσε» η νομή. Υπάρχει σε μεγάλο τμήμα της Ηπειρωτικής Ελλάδος.
============================================

Θρούμπι (Satureia thriba) (Ν+Γ) (Μάιος - Ιούνιος)
Δίνει άριστο μέλι από άποψη οσμής και γεύσης. Οι προηγηθείσες βροχές ευνοούν την νεκταροέκκριση. Υπάρχει κυρίως στην Νησιωτική Ελλάδα και σε πετρώδη βουνά
============================================

Θυμάρι (Thymus vylgaris, Thymus pulegioides) (Ν+Γ) (Μάιος - Αύγουστος)
Το πιο γνωστό μέλι με ιδιότητες ίδιες μ’ αυτές της Θρούμπας. Βροχές του Απριλίου και του Μαΐου είναι θείο δώρο καθώς και ο ήπιος χώρος χωρίς καύσωνες καιρός κατά την διάρκεια της ανθοφορίας. Υπάρχει σ’ όλη την Ελλάδα αλλά είναι κύρια νομή στις νησιωτικές περιοχές.

Η ανθοφορία του θυµαριού µπορεί να είναι ως και 40  µέρες και εξαρτάται από τα καιρικές συνθήκες πριν την άνθηση (κυρίως Απρίλιο), µε την υγρασία και τις βροχές να είναι ευνοϊκές. Το παραγόµενο µέλι είναι αρίστης ποιότητας, µε υψηλή τιµή και διεθνή αποδοχή. Περίπου το 10% της ελληνικής παραγωγής µελιού είναι θυµαρίσιο.  

============================================

Αγκάθια (Οικογένεια Cobositae) (Ν+Γ) (Ιούλιος - Αύγουστος)
Φυτά για συντήρηση των μελισσιών, ενίοτε μπορεί να δώσουν κάποιες ποσότητες μελιού.
============================================

Βαμβάκι (Gossypium hirsutium) (Ν+Γ) (Ιούλιος - Αύγουστος)
Καλλιεργημένο φυτό με άριστης ποιότητας μέλι (μεγάλες ποσότητες Η2Ο2). Προσοχή στους ψεκασμούς. Υπάρχει στις πεδινές καλλιεργούμενες περιοχές
============================================

Τριφύλλια ήμερα (Medicago sativa) (Ν+Γ) (Ιούνιος – Αύγουστος, ανάλογα με την ημερομηνία κοπής)
Σε καλλιεργημένα μέρη με νερά μπορεί να δώσει μεγάλες ποσότητες μελιού (ειδικά τα κτήματα για σποροπαραγωγή). Υπάρχει στην Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Μακεδονία
============================================

Καλαμπόκι (Ζea mays) (Γ) (Ιούλιος - Αύγουστος)
Φυτό για ανανέωση και ανάπτυξη πληθυσμού. Υπάρχει στις καλλιεργούμενες περιοχές όλης της ηπειρωτικής Ελλάδας.
============================================

Έλατος (Abies cephalonica) (Μ) (Μάιος - Αύγουστος)
Δίνει πολύ μεγάλες ποσότητες μελιού συναρτήσει του πληθυσμού εντόμων που το «παρασιτούν». Θέλει καλό και ζεστό καιρό. Αν «δουλεύει» πολύ καιρό τα μελίσσια αδυνατίζουν. Αν δεν «δουλεύει» και τα μελίσσια μείνουν καιρό στα Ελατοδάση αδυνατίζουν επίσης. Υπάρχει στα ορεινά μέρη της Ελλάδας και στην Κεφαλλονιά.
============================================

Βελανιδιά (Quercus frainneto, Quercus coaifera) (Μ) (Ιούνιος - Αύγουστος)
Δίνει μεγάλες ποσότητες μελιού. Στην αρχή («Μελίτωμα στο φύλλο») δίνει ένα σχετικά καλό ανοιχτόχρωμο μέλι. Στο «Μελίτωμα του Βελανιδιού» δίνει κατάμαυρο μέλι με έντονη όχι ιδιαίτερα ευχάριστη γεύση. Αδυνατίζει τα μελίσσια και δεν συνιστάται για ανάπτυξη. Υπάρχει στα ημιορεινά μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και σε κάποια νησιά.
============================================

Καστανιά (Castanea sativa) (Ν+Γ+Μ) (Ιούνιος - Ιούλιος)
Καταπληκτικό φυτό για ανάπτυξη μελισσών. Προσοχή: Αν μαζέψουν μεγάλες ποσότητες μελιού (πικρό, σκούρο) μπορεί η γεύση αυτή να συνοδέψει και τους επόμενους τρυγητούς. Υπάρχει στα ορεινά μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και σε κάποια νησιά.

Το µέλι καστανιάς είναι σκουρόχρωµο, µε έντονο βαρύ άρωµα και πικρή γεύση. Είναι πάρα πολύ θρεπτικό τόσο για τις µέλισσες,  όσο και για τον άνθρωπο.  Όπως και το µέλι ερείκης,  έτσι και αυτό της καστανιάς διατίθεται σε καταστήµατα υγιεινής διατροφής.  Από πειράµατα σε διάφορα είδη µελιών στη χώρα µας,  η καστανιά βρέθηκε να έχει την υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση

============================================


Ηλίανθος (Ν) (Ιούνιος - Αύγουστος) 
Ετήσιο φυτό, που καλλιεργείται κυρίως στη Β. Ελλάδα. Ανθίζει
από Ιούνιο ως Αύγουστο,  δίνοντας άφθονο νέκταρ για περισσότερες από 20 µέρες. Η τιµή του µελιού είναι αποθαρρυντική για τους µελισσοκόµους,  καθώς επίσης και η διακύµανση της παραγωγής από χρονιά σε χρονιά. Επίσης, ο πληθυσµός των µελισσών φθείρεται γρήγορα εξαιτίας της έκκρισης κόµεος από τα άνθη του ηλίανθου.  Για τους λόγους αυτούς,  πολλοί µελισσοκόµοι αποφεύγουν τη µελιτοφορία του φυτού αυτού.

============================================

Πεύκο (Pinus hallepensis) (Μ) (Ιούλιος - Αύγουστος)
Το πρώτο «βάρεμα» γίνεται στη Θάσο και στην Κρήτη. Ακολουθούν η Χαλκιδική, Εύβοια κ.τ.λ.
============================================

Ευκάλυπτος (eucalyptus globulus) (Ν+Γ) (Ιούνιος - Σεπτέμβριος)
Δεν είναι ενδημικό της Ελλάδας. Δίνει καλής ποιότητας μέλι και τα μελίσσια δούλευουν από τα ξημερώματα. Σε άνυνδρες χρονιές υπάρχουν ενδείξεις προβλημάτων στα μελίσσια. Υπάρχει στις νησιώτικες και παραθαλάσσιες νότιες περιοχές.
============================================


Λεβάντα  (Μ) (Μάιος- Ιούνιος). 
Πολυετής θάµνος,  που ευδοκιµεί σε δροσερές,  ηµιορεινές περιοχές ολόκληρης της χώρας. Ανθίζει Μάιο-Ιούνιο, δίνοντας µέλι µε εξαιρετικό άρωµα και γεύση σε µεγάλες ποσότητες, µέχρι 250 Kg/στρ. Σε περιοχές που καλλιεργείται η λεβάντα, το όφελος είναι αµοιβαίο,  καθώς η παρουσία των µελισσών αυξάνει την παράγωγή αιθέριου ελαίου κατά 20%.

============================================


Φλαµουριά (Ν) (Ιούνιος). 
Φυλλοβόλο δένδρο,  που απαντάται κυρίως στα δάση της βορειοηπειρωτικής Ελλάδας. Ανθίζει τον Ιούνιο, δίνοντας  άφθονο νέκταρ και το παραγόµενο µέλι είναι ανοιχτόχρωµο, µε εξαιρετική και ευχάριστη γεύση.

============================================


Φακελωτή (Ν). 
Ετήσιο φυτό,  που ανθίζει τους καλοκαιρινούς µήνες.  ∆ίνει νέκταρ άφθονο και πλούσιο σε σάκχαρα (ως και 53%), ενώ δίνει και γύρη. Η άνθηση διαρκεί 4-6 βδοµάδες. Πρόκειται για φυτό που προσαρµόζεται εύκολα στις συνθήκες της χώρας µας και,  αν σπαρεί τον Απρίλιο,  δίνει οµοιόµορφη και πλούσια ανθοφορία (Μακρή και συνεργάτες, 1991, Θρασυβούλου και συνεργάτες, 1993). Θα µπορούσε να καλλιεργηθεί σαν
µελισσοκοµικό φυτό, καλύπτοντας τις ανάγκες των µελισσών κατά τη δύσκολο περίοδο του καλοκαιριού.
============================================

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

Αρμυρίκι (Tamarix Africana) (Γ) (Άυγουστος – Σεπτέμβριος)

Δίνει πολύ καλές ποσότητες γύρης και σε συνδυασμό με διεγερτική τροφοδοσία τα μελίσσια κάνουν καλούς γόνους. Υπάρχει στις νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές.
============================================

Αρκουδόβατο  (Ν+Γ) (Άυγουστος – Σεπτέμβριος)
Αναρριχώµενο φυτό, που απαντάται στα πευκοδάση. ∆ίνει άφθονο νέκταρ και γύρη,  µε την ανθοφορία του να ευνοείται από βροχές. Είναι πολύ σηµαντικό µελισσοκοµικό φυτό γιατί βοηθάει τα µελίσσια που βρίσκονται στα πεύκα να ανανεώσουν τον πληθυσµό τους λόγω της γύρης που παρέχει. Έτσι,  τα µελίσσια εκµεταλλεύονται καλύτερα τη µελιτοφορία του πεύκου,  ενώ ξεχειµωνιάζουν µε ανανεωµένο πληθυσµό.
============================================

Πεύκο (Pinus hallepensis) (Μ) (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος)
Σ' αυτή την εποχή συγκεντρώνεται το περισσότερο μέλι από τους Μελισσοκόμους. Να μην γινόμαστε ληστρικοί.

Το παραγόµενο µέλι είναι εύγευστο, χρώµατος ανοιχτού καφέ, µε χαµηλή συγκέντρωση φρουκτόζης, κάτι που το κάνει ελαφρύ στη γεύση. Είναι πολύ πλούσιο σε µεταλλικά στοιχεία και ιχνοστοιχεία,  ενώ έχει υψηλή αντιοξειδωτική δράση.  Πρόκειται,  λοιπόν,  για µέλι µε υψηλή θρεπτική αξία. Να πούµε, τέλος, ότι το ανοιξιάτικο µέλι διαφέρει από το φθινοπωρινό,  όντας πιο ανοιχτόχρωµο και διαφορετικό στη γεύση. 
Η µελιτοφορία του πεύκου παρουσιάζει σηµαντικά πλεονεκτήµατα, καθώς επίσης και µειονεκτήµατα. 
Τα πλεονεκτήµατα είναι: 
α) µεγάλη σταθερότητα από χρονιά σε χρονιά, 
β) µεγάλη µελισσοχωρητικότητα,  εννοώντας ότι µπορούν αν συνυπάρξουν πολλά µελίσσια σε συγκεκριµένο χώρο, 
γ) ασφάλεια από ψεκασµούς, καθώς τα πευκοδάση δεν ψεκάζονται,  
δ) µεγάλες αποδόσεις, καθώς εκτιµάται ότι µπορούν να παραχθούν πάνω από 500 Κg µέλι ανά στρέµµα. 
Από την άλλη, µειονεκτήµατα είναι: 
α) κίνδυνος µετάδοσης εχθρών και ασθενειών από την παραπλάνηση, λόγω του µεγάλου συνωστισµού, 
β) προβλήµατα στο ξεχειµώνιασµα, επειδή δεν ανανεώνεται ο πληθυσµός των µελισσών. 
Η γύρη των πεύκων δε συλλέγεται από τις µέλισσες λόγω της χαµηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, µε αποτέλεσµα τα µελίσσια να εισέρχονται στο χειµώνα µε γηρασµένες και καταπονηµένες µέλισσες.  Σανίδα σωτηρίας αποτελεί η ανθοφορία της ερείκης,  αλλά και του αρκουδόβατου,  φυτά που παρέχουν την απαραίτητη γύρη.

============================================

Φθινοπωρινό ρείκι, Σουσούρα (Erica multiflora) (Ν+Γ) (Αύγουστος - Δεκέμβριος)
Ένα από τα «μαγικά φυτά» της Ελλάδας για τις μέλισσες. Δίνει πολύ καλή ανάπτυξη και παραγωγή μελιού σε καλές χρονιές. Οι πρώιμες βροχές το «αναγκάζουν» να ανθίσει. Προσοχή: Ανθίζει από πάνω προς τα κάτω (υψομετρικά) και από τα Βόρεια προς τα Νότια. Υπάρχει σ’ όλη την Ελλάδα.
============================================

Πολύκομπος (Polygonum spp) (Ν+Γ) (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος).
Φυτό που δίνει μέλι για τρύγο ενίοτε άλλα κάνει καλή ανάπτυξη. Το μέλι του έχει ιδιαίτερη γεύση και θέλει προσοχή. Το µέλι από πολυκόµπι είναι σκούρου χρώµατος,  µε έντονη µυρωδιά,  πλούσιο σε ένζυµα και µεταλλικά στοιχεία. Παρά τη χαµηλή τιµή του, είναι από τα πιο θρεπτικά µέλια.
Υπάρχει στις πεδινές και ημιορεινές περιοχές (αυτοφυές ή σαν ζιζάνιο στα σταροχώραφα κυρίως)
============================================

Κουμαριά (Arbutus unedo) (Ν+Γ) (Σεπτέμβριος - Ιανουάριος)
Φυτό για ανάπτυξη και για μέλι. Έχει αραιό νέκταρ και σε χρονιές με πολλές βροχοπτώσεις θέλει προσοχή γιατί μπορεί να δημιουργήσει ζημιές στα μελίσσια. Το μέλι είναι πολύ πικρό. Είναι σηµαντικό φυτό γιατί δυναµώνει τα µελίσσια πριν το χειµώνα, ώστε αυτά να αντεπεξέλθουν τις δυσµενείς συνθήκες. Ενέχει όµως κινδύνους,  καθώς,  λόγω του ότι ανθίζει αργά,  οι µέλισσες µπορεί να µην προλάβουν να ωριµάσουν το µέλι και αυτό να ξινίσει, προκαλώντας προβλήµατα δυσεντερίας. 
Το µέλι που παράγεται,  αν και είναι πολύ θρεπτικό,  έχει πικρή γεύση και κάπως δυσάρεστο άρωµα, και στη χώρα µας δεν προτιµάται. Όµως, στη Σαρδηνία (προφανώς λόγω καλύτερου µάρκετινγκ),  το µέλι κουµαριάς έχει τιµή 6 φορές πάνω από τα υπόλοιπα µέλια του νησιού,  ακριβώς λόγω αυτών των   ργανοληπτικών χαρακτηριστικών του (Bianchi  και συνεργάτες, 2005).
Υπάρχει στις ηπειρωτικές περιοχές της Ελλάδας
============================================

Χαρουπιά (caratonia siliqua) (Ν+Γ) (Σεπτέμβριος - Νοέμβριος)
Δίνει πολύ καλή ανάπτυξη και μέλι με ιδιαίτερη γεύση που σε πολλούς δεν αρέσει. Υπάρχουν άγριες (μονό γύρη) και ήμερες (Νέκταρ και γύρη). Υπάρχει στις νησιωτικές και παραθαλάσσιες νότιες περιοχές.
============================================

Κισσός (Hedera helix) (Ν+Γ) (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος)
Αναρριχητικό φυτό. Παρασιτεί σε δέντρα και μεγάλους θάμνους. Δίνει πολύ καλές ποσότητες γύρης και μελιού έτσι ώστε τα μελίσσια να ανανεώνουν επαρκώς τον πληθυσμό τους. Υπάρχει σε όλη την Ελλάδα.

Αλέξανδρος Γκουσιάρης, Ανεξαγόρας Λ. Σκιδούρης
http://www.melissokomia.gr
Βιβλιοθήκη ΤΕΙ Κρήτης
http://www.lib.teiher.gr/webnotes/steg/melissokomia/